De geheimen van de textielindustrie

Zoals we weten is de fast fashion geleidelijk aan ons leven binnengedrongen: we kopen goedkope kleren in de winkel of op het internet, dragen ze een paar keer, en vervangen ze vervolgens om zo gekleed te kunnen lopen volgens de laatste trends. We willen altijd meer, en de cijfers tonen het aan: consumenten hebben meer dan 60% meer kleren gekocht dan 15 jaar geleden en we gooien ze twee keer zo snel weg.. Om je een idee te geven: in 2016 werden wereldwijd meer dan 100 miljard kleren verkocht. Dat is ongeveer 9,5 kg per hoofd van de bevolking in één jaar. En dit alles is natuurlijk niet zonder gevolgen voor ons, voor degenen die deze kleding produceren, en voor ons milieu. In dit artikel onthullen we enkele geheimen over de textielindustrie, en geven we je tips over hoe je je kledingverbruik kunt verminderen.

Zoals je ongetwijfeld weet, zijn wij grote fans van LCA, de zogenaamde levenscyclusanalyse. Laten we deze benadering gebruiken om te begrijpen hoe de textielindustrie te werk gaat, en om de gevolgen van haar werking vast te kunnen stellen. Laten we de vereenvoudigde levenscyclus van een kledingstuk nemen en de verschillende stadia en hun gevolgen bekijken: 

Als je meer details wenst over levenscycli, neem dan gerust eens een kijkje in onze blog: "Ooit gehoord van de levenscyclusanalyse of LCA?"  

De basisgrondstof voor een t-shirt is katoen. De katoenplant is de plant die katoen voortbrengt. Het is een plant die groeit in warme en vochtige klimaten. Er bestaan veel uiteenlopende varianten, maar slechts 4 ervan zijn door de mens gedomesticeerd. Een katoenplant kan tot 10 meter hoog worden, maar de door de mens gekweekte exemplaren zijn ongeveer 1,5 meter hoog.  Het is een plant die intussen al bijna 5000 jaar wordt gekweekt. Momenteel is het de meest geproduceerde natuurlijke vezel ter wereld, dankzij India, China en de Verenigde Staten.  

Momenteel is de katoenteelt echter bijzonder schadelijk voor onze planeet omdat de katoenplant zeer gevoelig is voor diverse ziekten en plagen, zodat de landbouwers jaarlijks gemiddeld 20 behandelingen met pesticiden toepassen op elk stuk grond. Deze bestrijdingsmiddelen zijn giftige en agressieve producten die in Europa verboden zijn (zoals Ethion of Imidacloprid). Volgens de WHO is de katoenteelt verantwoordelijk voor maar liefst een kwart van het wereldwijde insecticidengebruik en voor een goeie 10% van het wereldwijde herbicidengebruik (dat is toch enorm?), en dit terwijl de katoenteelt slechts 2 à 3% van het totale bebouwde land beslaat. Deze bestrijdingsmiddelen hebben tal van negatieve gevolgen voor onze gezondheid en voor onze planeet, zoals een verhoogd risico op kanker, onvruchtbaarheid, misvormingen bij de foetus, enz. Deze pesticiden hebben vooral ernstige gevolgen voor de mensen die het katoen produceren en die geen andere keuze hebben dan deze pesticiden zonder de nodige bescherming (masker, handschoenen, enz.) te gebruiken omdat zij niet over de nodige middelen beschikken. En wat het milieu betreft, heeft het ook gevolgen voor dieren: vogels eten besmette insecten die hen kunnen doden. Pesticiden vervuilen bovendien ook de lucht en het water... 

Er zijn weliswaar alternatieven beschikbaar, zoals biologisch katoen, maar op dit moment vertegenwoordigt dat slechts 1% van de totale hoeveelheid geproduceerd katoen. Ook biologisch katoen is niet vrij van nadelen... maar daar zullen we het in een volgende blog uitgebreid over hebben.

En mochten we het voorbeeld genomen hebben van een t-shirt gemaakt uit polyester (wat geen natuurlijk materiaal is, aangezien het gemaakt wordt uit aardolie), dan zou de ecologische voetafdruk daarvan tijdens de productie 2,5 keer zo groot zijn geweest als die van katoen (wat al heel groot is). 

Om een mooi T-shirt te produceren, heeft de textielindustrie chemicaliën nodig zoals chroom, cadmium, koper, lood, enz... Deze producten worden gebruikt om het textiel zachter te maken, het te wassen, te verven, enz. In Europa geldt er strikte wetgeving over de behandeling van deze producten, maar wij weten dat onze kleding niet in Europa wordt geproduceerd. De wetgeving in de landen die de grondstof verwerken is veel minder strikt en in de praktijk komen deze producten dus in het milieu terecht. De situatie is vaak catastrofaal: met water wordt vervuild met zware metalen die letterlijk ons milieu instromen en zowel dieren, planten als mensen zware gezondheidsschade toebrengt. Bovendien wordt datzelfde water gedronken door de inwoners en wordt het gebruikt voor de irrigatie van de plaatselijke gewassen: een regelrechte ramp, zowel voor het milieu als voor de volksgezondheid. 

Volgens de WHO worden zo ieder jaar wereldwijd een miljoen mensen vergiftigd door katoen, en naar schatting sterven er jaarlijks 22.000 personen aan de indirecte gevolgen van de katoenteelt. 

Deze producten, evenals pesticiden, worden ook aangetroffen op de kleding die wij dragen en zij kunnen dus ook schadelijk zijn voor onze gezondheid. 

Over het algemeen wordt kleding buiten Europa geproduceerd, maar tussen de plaats waar het katoen wordt geproduceerd, de plaats waar het T-shirt wordt samengesteld, waar het wordt gekleurd, en daar waar het zal worden verkocht, ligt een duizelingwekkende afstand! Naar schatting legt een kledingstuk gemiddeld 65.000 km af van het veld waar het geteeld werd naar de uiteindelijke plaats van verkoop (dat is ongeveer anderhalve keer de wereld rond). En dat is uiteraard niet zonder gevolgen voor ons milieu, zeker wat de uitstoot van broeikasgassen betreft.. 

Maar het is nog niet over. Een T-shirt wordt gekocht om gedragen te worden, maar daarvoor moet het natuurlijk ook telkens weer gewassen, gedroogd en gestreken worden. En dat heeft ook een impact op ons milieu: het energieverbruik na aankoop maakt gemiddeld 36% uit van het totale verbruik in de levenscyclus van een T-shirt! Uiteraard is het niet juiste de oplossing om onze kleren voortaan niet meer te wassen of te strijken, maar je zult in het vervolg van dit artikel wel enkele tips te lezen krijgen die je zullen helpen om je milieu-impact op dit niveau te verminderen.  

En als we besloten hebben dat we een T-shirt niet meer nodig hebben, wat doen we er dan mee? Je kunt het laten liggen in een stoffige kast, het domweg weggooien, het leggen in je garage (het kan namelijk altijd ergens toe dienen), of je kan ervoor kiezen om het weg te geven aan een vereniging. In dat laatste geval worden je kleren gesorteerd, en sommige zullen worden hergebruikt om opnieuw gedragen te worden, terwijl andere gerecycleerd zullen worden om er andere dingen mee te produceren. Recyclering is echter de uitzondering, want momenteel belandt 80% van de kleding gewoon op stortplaatsen of wordt ze domweg verbrand.. en dan hebben we het nog niet eens over de absoluut schandalige praktijk die door sommige merken gehanteerd wordt, en waarbij er nieuwe onverkochte kleding op stortplaatsen gedumpt wordt, zodat het niet tegen lagere prijzen verkocht dient te worden... Fast fashion mag dan misschien trendy en hip zijn, maar het is een regelrechte ramp voor ons milieu...  

Als consument kunnen we natuurlijk proberen hier iets aan te doen. Ten eerste zou je jezelf de gezonde vraag kunnen stellen, voordat je een nieuw T-shirt koopt, of je dit absoluut fantastische nieuwe stuk absoluut nodig hebt? Als je er even bij stilstaat is het toch maar een gewoon t-shirt, dat eigenlijk niet zo veel verschilt van het T-shirt dat je gisteren droeg? En als je al één kledingstuk hebt, zoals bijvoorbeeld een zwarte jurk, ga dan eens eerlijk na of je echt per se nog een tweede nodig hebt? Wat zelfreflectie kan hoe dan ook nooit kwaad.

En mocht je dan toch besluiten dat het inderdaad een absoluut noodzakelijke aankoop betreft, probeer dan liefst te zoeken naar eco-labels of biologisch katoen (meestal kun je dat gewoon nagaan op het etiketje van het kledingstuk).

En mocht je daarin geïnteresseerd zijn, kan ik je in een volgende blog wat meer vertellen over nieuwe milieuvriendelijkere textielsoorten, en over certificeringen voor kleding die interessant zijn om te onthouden... of om te vermijden. Je krijgt alvast een voorproefje van die blog met de volgende paragraaf. 

Er zijn ook alternatieve merken die andere materialen dan katoen gebruiken. Tencel, bijvoorbeeld, is een op hout gebaseerd materiaal dat veelbelovend is. Want in bossen worden namelijk geen pesticiden gebruikt, en de bossen waaruit tencel afkomstig is, zijn duurzaam beheerde Europese bossen (met andere woorden: wanneer een boom wordt gekapt, wordt hij ook vervangen. Dit wordt gegarandeerd door het FSC-keurmerk). Door voor tencel te kiezen, vernietigen we het Amazonewoud dus niet! Bovendien verloopt het hele productieproces op een milieuvriendelijke manier: geen pesticiden, geen afvalwater, enz. Het proces waardoor de houtvezels worden omgevormd, maakt namelijk gebruik van een niet-giftig biologisch oplosmiddel (anime-oxide). En er is maar één bedrijf ter wereld dat dit materiaal produceert: Lenzing in Oostenrijk. Dit bedrijf heeft een "European Award for the Environment" ontvangen voor de milieuvriendelijkheid van dit innoverende productieproces. Maar de prijs ligt dan ook wat hoger: tencel wordt namelijk verkocht voor 16 euro per kilo, terwijl je 7 euro per kilo betaalt voor katoen dat geteeld werd met gebruik van pesticiden, en daardoor is ook de uiteindelijke prijs in de winkel hoger. Maar als je erover nadenkt, is die prijs zo onredelijk nog niet. Is dat niet eerder de echte prijs die we zouden moeten betalen voor al onze kleren? Want laten we eerlijk zijn: 5 of 10 euro betalen voor een t-shirt, dat kun je moeilijk normaal noemen. 

En eenmaal je een t-shirt gekocht hebt, heeft ook het wassen, drogen en strijken ervan nog een impact op ons milieu. Maar ook hier kun je iets aan doen! Je kunt wachten tot de wasmachine helemaal vol is voordat je hem aanzet, je kunt milieuvriendelijke producten gebruiken om je kleding te wassen, je kunt wasmachines kopen die minder verbruiken, je kunt bepaalde kledingstukken meerdere keren dragen voordat je ze wast, je kunt op een lage temperatuur wassen, je kunt je was ophangen in plaats van een elektrische droger te gebruiken, enz. Elke kleine handeling kan het verschil maken, want alle beetjes helpen.

Probeer ook je kleren een nieuw leven te geven door ze weg te wegen of door ze te verkopen. Hierdoor kun je namelijk hun levensduur aanzienlijk verlengen. 

Het is echt van cruciaal belang om voorzichtig om te springen met onze consumptie, want de mode-industrie produceert 20% van het afvalwater ter wereld, en is bovendien ook nog eens verantwoordelijk voor 10% van onze jaarlijkse CO2-uitstoot. 

Ik hoop dat dit artikel je het een en ander heeft bijgebracht over de textielindustrie. Het was zeker niet mijn bedoeling om je een schuldgevoel aan te praten, ik heb eerder geprobeerd om je objectief te informeren over de gevolgen van onze kledingkeuzes. Hopelijk zul je in de toekomst waakzamer zijn over de herkomst en het levenseinde van je kleren.  

Aarzel zeker niet om onze andere blogs ook te lezen. Heb je bijvoorbeeld ooit al horen spreken over de levenscyclusanalyse of LCA? Of heb je je al afgevraagd hoe je efficiënt zero waste boodschappen kunt doen? Dit en nog veel meer komt aan bod in onze andere blogs, die geschreven zijn om je duurzaam te helpen leven.

Titi de Wapiti

Zorg goed voor jezelf en onze planeet 

Greenpeace- bestemming zero, URL:  https://cdn.greenpeace.fr/site/uploads/2018/07/R%C3%A9sum%C3%A9-Detox-2018.pdf?_ga=2.92579997.1248404837.1531301779-1989101024.1530001735*, consulté le 4 avril 2021 

Tout compte fait, Mode : la face cachée des petits prix, URL:  https://www.france.tv/france-2/tout-compte-fait/, consulté le 4 avril 2021 

Le monde, pourquoi s’habiller pollue la planète? URL:  https://www.youtube.com/watch?v=3DdU7c66E9g, consulté le 4 avril 2021 

Petrone Ce qu’il faut savoir sur le Tencel, cette matière douce et écoresponsable, URL  https://petroneparis.fr/savoir-sur-le-tencel-matiere-douce-ecoresponsable/Atelier unes, Le Tencel pourrait révolutionner l’industrie textile , consulté le 4 avril 2021 

https://www.atelier-unes.com/blogs/nos-matieres/le-tencel-pourrait-revolutionner-l-industrie-textile 

Le journal Le mahieu, TOUT SAVOIR SUR LA POLLUTION DE L’INDUSTRIE TEXTILE, URL: 

https://www.lemahieu.com/blog/tout-savoir-sur-la-pollution-de-lindustrie-textile/, consulté le 4 avril 2021 

Planetoscope, production mondiale de coton, URL : 

https://www.planetoscope.com/agriculture-alimentation/1178-production-mondiale-de-coton.html, consulté le 4 avril 2021 

Wereldgezondheidsorganisatie, Tien chemische stoffen die van groot belang zijn voor de volksgezondheid, URL : https://www.who.int/ipcs/assessment/public_health/chemicals_phc/fr/, consulté le 4 avril 2021 

Encyclo-écolo, coton biologique, URL: https://www.encyclo-ecolo.com/Coton_biologique, consulté le 4 avril 2021